Đột quỵ và tai biến: Giải mã sự khác nhau và biện pháp phòng ngừa hiệu quả

Đột quỵ và tai biến có giống nhau không?

Trong y khoa, đột quỵ (stroke) và tai biến mạch máu não (cerebrovascular accident) thực chất chỉ cùng một nhóm bệnh. Thuật ngữ “tai biến” dùng để mô tả sự cố mạch máu não bất ngờ, trong khi “đột quỵ” diễn đạt tình huống cấp tính khiến não thiếu máu đột ngột.

Cả hai đều dẫn đến tình trạng:

• Tổn thương tế bào não nhanh chóng
   

• Giảm khả năng vận động, liệt nửa người
   

• Rối loạn ngôn ngữ, thị giác
   

• Nguy cơ tử vong hoặc tàn phế lâu dài
   

Nhận biết đúng tên gọi giúp người bệnh không chủ quan và đánh giá đúng mức độ nguy hiểm.

Đột quỵ thường đến bất chợt và để lại nhiều hậu quả nặng nề nếu không cấp cứu kịp thời.

Các loại đột quỵ thường gặp

1. Đột quỵ nhồi máu não (80%)

Xảy ra khi mạch máu não bị tắc do cục máu đông. Yếu tố nguy cơ phổ biến ở người trẻ gồm tăng huyết áp, hút thuốc, stress, cholesterol cao và béo phì.

2. Đột quỵ xuất huyết não (20%)

Mạch máu não vỡ gây chảy máu nội sọ. Nguy hiểm cao, tiến triển nhanh. Nguyên nhân thường gặp: tăng huyết áp, chấn thương, dị dạng mạch não.

3. Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA)

Triệu chứng xuất hiện tạm thời vài phút đến vài giờ rồi tự biến mất. Tuy không để lại tổn thương lâu dài, nhưng TIA là cảnh báo quan trọng cho nguy cơ đột quỵ thật sự.

Dấu hiệu nhận biết đột quỵ

Nhận diện sớm giúp tăng khả năng sống sót và giảm di chứng.

• Yếu hoặc tê liệt đột ngột một bên cơ thể
   

• Méo miệng, nói khó, nói không rõ
   

• Rối loạn thăng bằng, choáng váng
   

• Thị lực giảm, nhìn đôi
   

• Lú lẫn, mất nhận thức tạm thời
   

• Đau đầu dữ dội kèm buồn nôn
   

• Thay đổi tâm trạng, mệt lả bất thường
   

Hãy sử dụng quy tắc FAST để đánh giá nhanh:

• Face: Méo miệng
   

• Arms: Không giữ được hai tay
   

• Speech: Nói khó
   

• Time: Đưa đi cấp cứu ngay
   

Thời gian vàng: 3 – 4,5 giờ từ khi xuất hiện triệu chứng.

Dấu hiệu nhận biết đột quỵ ngay từ sớm dựa theo quy tắc F.A.S.T (Nguồn: Vietnamnet)

Vì sao đột quỵ đang trẻ hóa?

Chuyên gia chỉ ra 6 nhóm nguyên nhân chính:

1. Stress công việc, học tập kéo dài
    

2. Thức khuya, ngủ ít, rối loạn nhịp sinh học
    

3. Ít vận động, ngồi lâu trước máy tính
    

4. Lạm dụng rượu bia, thuốc lá và chất kích thích
    

5. Tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, béo phì xuất hiện sớm
    

6. Chế độ ăn nhiều muối, dầu mỡ, đồ nhanh
    

Những yếu tố này khiến hệ tim mạch suy yếu và thúc đẩy hình thành cục máu đông, gây đột quỵ.

Cách phòng ngừa đột quỵ hiệu quả nhất

Người trẻ hoàn toàn có thể chủ động giảm nguy cơ nếu duy trì lối sống lành mạnh.

1. Ăn uống khoa học

Ưu tiên rau xanh, trái cây, cá béo, ngũ cốc nguyên cám. Hạn chế đồ chiên rán, nhiều muối, nhiều đường.

2. Kiểm soát cân nặng và bệnh nền

Theo dõi huyết áp, đường huyết, cholesterol. Điều trị bệnh nền đúng hướng dẫn.

3. Tập luyện đều đặn

Vận động tối thiểu 30 phút/ngày giúp cải thiện tuần hoàn và giảm hình thành cục máu đông.

4. Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia

Hai yếu tố hàng đầu gây tổn thương mạch máu và tăng nguy cơ đột quỵ xuất huyết.

5. Quản lý stress

Ngủ đủ giấc, thiền, yoga hoặc hoạt động giải trí lành mạnh.

6. Khám sức khỏe định kỳ

Kiểm tra 6–12 tháng/lần giúp phát hiện sớm nguy cơ mạch máu não.

7. Dùng thuốc theo chỉ định

Không tự ý dùng thuốc tránh thai, thuốc đông máu hay thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Đột quỵ có thể phòng tránh được không?

Có. 80% trường hợp có thể phòng ngừa bằng kiểm soát lối sống.

2. Người trẻ có nguy cơ đột quỵ không?

Có. Tỷ lệ tăng nhanh do stress, lối sống ít vận động, hút thuốc và rối loạn mỡ máu.

3. Đột quỵ tạm thời (TIA) có nguy hiểm không?

Rất nguy hiểm. Đây là dấu hiệu cảnh báo đột quỵ thật sự trong tương lai gần.

4. Sau đột quỵ có dễ tái phát không?

Có. Nguy cơ tái phát cao nếu không kiểm soát bệnh nền.

5. Phục hồi sau đột quỵ gồm những gì?

Vật lý trị liệu, phục hồi vận động, ngôn ngữ trị liệu và chế độ dinh dưỡng phù hợp.

Đột quỵ và tai biến thực chất là cùng một bệnh lý nghiêm trọng của não bộ. Điều đáng lo ngại là bệnh đang ngày càng trẻ hóa, liên quan trực tiếp đến lối sống hiện đại. Hiểu đúng về bệnh, nhận diện sớm dấu hiệu và duy trì thói quen lành mạnh là chìa khóa giúp phòng ngừa hiệu quả. Người trẻ cần chủ động bảo vệ sức khỏe ngay từ hôm nay để giảm thiểu nguy cơ đột quỵ trong tương lai.

Nguồn tham khảo: Tổng hợp